Σάββας Ρομπόλης: Η επιμήκυνση από μόνη της οδηγεί σε καταστροφική παράταση της ύφεσης…

Το πρόγραμμα της τρόικας είναι εκτός τόπου και χρόνου, γιατί δεν έχει καμία σχέση με την ελληνική οικονομία και τις ιδιαιτερότητές της, σημειώνει σε συνέντευξή του στην “Αυγή” της Κυριακής, ο επιστημονικός διευθυντής του ΙΝΕ. Όπως επισημαίνει, η όποια επιμήκυνση του χρόνου δημοσιονομικής προσαρμογής πρέπει να συνοδευτεί με μέτρα ενίσχυσης της ζήτησης, δηλαδή με εισοδήματα που να συγκρατηθούν ή και να αυξηθούν, αν είναι δυνατόν, με δημόσιες πολιτικές που να αφορούν τις επενδύσεις αλλά και τα κοινωνικά δικαιώματα.

* Η τρόικα επανήλθε και μάλιστα, με επιστολή που δημοσιεύτηκε και στον ελληνικό Τύπο, ζητεί νέα μείωση μισθών, προβάλλοντας και πάλι το επιχείρημα της ανταγωνιστικότητας. Είναι μία πρόταση που την εννοούν ή απλώς μία «διαπραγμάτευση» για να εφαρμοστεί πλήρως το Μνημόνιο 2;

Στο ΙΝΕ/ΓΣΕΕ ολοκληρώνουμε μία μελέτη τεχνικής και επιστημονικής αξιολόγησης των πολιτικών της εσωτερικής υποτίμησης. Αυτό το οποίο διαπιστώνουμε είναι ότι την περίοδο 2010-2012 έχουμε μία μείωση του κόστους εργασίας ανά μονάδα προϊόντος κατά 8% και στο Μνημόνιο αναφέρεται αυτό που επισημαίνετε και εσείς και υπενθυμίζεται τώρα με την επιστολή, ότι δηλαδή στην περίοδο 2012-2014 το κόστος πρέπει να μειωθεί ακόμα 15%, δηλαδή σύνολο 23%.

Το επιχείρημα είναι ότι θα γίνουμε ανταγωνιστικοί και ότι κατά αυτόν τον τρόπο θα αυξηθεί η απασχόληση και θα μειωθεί η ανεργία. Στη μελέτη εμείς όμως διαπιστώνουμε ότι όταν το κόστος εργασίας ανά μονάδα προϊόντος την τελευταία διετία (2010 με 2012) μειώνεται, έχουμε εκρηκτική

αύξηση της ανεργίας.

* Που σημαίνει δηλαδή ότι αυτό το επιχείρημα της τρόικα είναι εκτός τόπου και χρόνου. Δηλαδή φθηνότερη εργασία δε σημαίνει ότι μοιράζεται η εργασία σε περισσότερο κόσμο.

Ακριβώς.

* Αυτό πού οφείλεται κατά τη γνώμη σας; Γιατί διαψεύδεται αυτή η άποψη;

Γιατί ταυτόχρονα έχουμε μία μείωση της παραγωγικότητας της εργασίας, η οποία στην περίοδο 2005-2008 σωρευτικά αυξήθηκε 6% και στην περίοδο 2008-2011 έχει μειωθεί κατά 5,6% και έχει επιστρέψει την παραγωγικότητα εργασίας στα επίπεδα του 2003. Υπάρχει σοβαρό πρόβλημα από επένδυση και επομένως μη χρησιμοποίησης του τεχνολογικού και παραγωγικού δυναμικού της χώρας. Υπάρχει πρόβλημα ύφεσης. Εμείς με βάση την πρόβλεψη για ύφεση -7%, είχαμε υπολογίσει το 24% ως πιο συγκρατημένο σενάριο.

Το 24% αντιστοιχεί στατιστικά σε 1.200.000 άνεργους, όταν το αντίστοιχο στοιχείο το 2011 ήταν 17,7%. Σε πραγματικούς όρους αυτό το 24% φτάνει στο 29%, στο 1.400.000! Επομένως έχουμε μία παράταση της ύφεσης που θα συνεχιστεί και το 2013, και το 2014. Αν αναλύσετε τεχνικά το πρόγραμμα της τρόικας, όλοι οι στόχοι, όλες οι μεταβλητές της είναι εκτός των ίδιων των προβλέψεών της. Που σημαίνει ότι είναι ένα πρόγραμμα που δεν έχει καμία σχέση με την ελληνική οικονομία και τις ιδιαιτερότητές της…

* Πιστεύετε ότι είναι και θέμα διαχείρισης του προγράμματος, ή έχουμε να κάνουμε με μια ιδεοληπτική και σκληρά ταξική πολιτική, καθώς, από αυτά που λέτε, με τη συμπίεση του εισοδήματος και την αύξηση της ανεργίας θα έχουμε μια νέα μεγάλη μεταφορά πόρων, πάρα την ύφεση, από την εργασία στο κεφάλαιο…

Ακριβώς. Γι’ αυτό βλέπετε ότι έχουμε μία μείωση μισθών, ιδιαίτερα στον ιδιωτικό τομέα με την κατάρρευση των συλλογικών συμβάσεων, την εκ περιτροπής εργασία, τη μερική απασχόληση, που φτάνει μέχρι το 30% και αν υπολογίσουμε την αύξηση της φορολογίας, άμεσης και έμμεσης, το διαθέσιμο εισόδημα ενός μέσου νοικοκυριού σήμερα είναι στο 50% σε σχέση με το διαθέσιμο εισόδημα του 2009. Και η αγοραστική του δύναμη έχει επιστρέψει στη δεύτερη πενταετία της δεκαετίας του ’70.

* Αυτά περί επιμήκυνσης που συζητιούνται μήπως είναι κάποιος δρόμος για να ανακάμψει η εργασία;

Η επιμήκυνση του Μνημονίου κατά ένα ή δύο χρόνια αυτό που θα έφερνε θα ήταν μία χαλάρωση των πολιτικών λιτότητας. Αυτή η επιμήκυνση, όμως, αν δεν προσεγγιστεί από μία ανασύσταση του όλου προγράμματος, αποδυναμώνονται οι πολλαπλασιαστές που μπορεί να έχει μία επιμήκυνση ή όποιο άλλο μέτρο. Βλέπω τώρα που η ελληνική κυβέρνηση ετοιμάζεται να θέσει μερικά ζητήματα, όπως αυτό της μετενέργειας κ.λπ. Αυτά εάν ενταχθούν μέσα σε αυτό το πρόγραμμα που έχει καταρτιστεί από την τρόικα, τα όποια θετικά αποτελέσματα θα αποδυναμωθούν. Ενώ αν ενταχθούν σε μία ανασύσταση του όλου προγράμματος, θα έχουμε μία καλύτερη επίδοση αντίστοιχων μέτρων επειδή θα λειτουργούν μέσα στην οικονομία οι πολλαπλασιαστές και οι αλληλεπιδράσεις του ενός μεγέθους πάνω στο άλλο.

* Δηλαδή, πιστεύετε ότι επιμήκυνση χωρίς επαναδιαπραγμάτευση του Μνημονίου, απλά και μόνο επιμήκυνση, δεν συνιστά ανατροπή της πορείας της καθοδικής οικονομίας.

Όχι, και θα έχει και τετελεσμένα αποτελέσματα. Δηλαδή, αν κάνουν ένα νέο πρόγραμμα με βάση την επιμήκυνση του χρόνου και κάποιων μεγεθών και βάλουν ότι το 2014 θα περιμένουμε αυτά τα αποτελέσματα, το 2014 δεν θα επιτύχουν αυτά τα αποτελέσματα που προσδοκούν. Γιατί αποδυναμώνονται οι εσωτερικοί πολλαπλασιαστές και οι αλληλεπιδράσεις των μεγεθών και των δεικτών εφόσον δεν ανασυσταθεί όλο το πρόγραμμα.

* Όταν λέτε εσωτερικοί πολλαπλασιαστές τι εννοείτε κ. Ρομπόλη;

Εννοώ, π.χ., ότι αν δεν μειώσουμε άλλο τους μισθούς, θα έχουμε μία διατήρηση της ζήτησης που υπάρχει τώρα. Όμως από αυτή τη διατήρηση της ζήτησης, αν την παρατείνουμε για ένα ή δύο χρόνια, θα περιμένουμε ότι αυτό θα συμβάλει κάπου στην ανάκαμψη του ΑΕΠ ή στη συγκράτηση της πτώσης του ΑΕΠ. Αλλά η συγκράτηση της πτώσης του ΑΕΠ δεν είναι ικανή και αναγκαία να συντελεστεί μόνο από τη συγκράτηση των μισθών. Εμείς στο ΙΝΕ επεξεργαζόμαστε τώρα τεχνικά και οικονομετρικά ένα εναλλακτικό σχέδιο αυτού του μοντέλου που εφαρμόζεται τώρα, με μία βασική παράμετρος που είναι η ενίσχυση του εισοδήματος, των μισθών, των δημόσιων και κοινωνικών δαπανών. Με βάση αυτήν την ενίσχυση, βλέπετε ότι οι επιδράσεις που έχει στη συγκράτηση της ύφεσης, στην αποτροπή του ρυθμού αρνητικής εξέλιξης της ύφεσης, στην αύξηση της παραγωγικότητας, στη συγκράτηση της πτώσης του μοναδιαίου κόστους, είναι ορατή αυτή η επίδραση, δεν αποδυναμώνεται.

* Δηλαδή πιστεύετε ότι η επιμήκυνση πρέπει να συνοδευτεί με μέτρα ενίσχυσης της ζήτησης, δηλαδή με εισοδήματα που να συγκρατηθούν ή και να αυξηθούν αν είναι δυνατόν, με δημόσιες πολιτικές που να αφορούν τις επενδύσεις αλλά και τα κοινωνικά δικαιώματα;

Ακριβώς.

* Αυτό όμως είναι ένα “άλλο Μνημόνιο”, δεν είναι το σημερινό Μνημόνιο. Άρα η συζήτηση για επιμήκυνση του Μνημονίου είναι μία συζήτηση για παράταση της ύφεσης στην Ελλάδα.

Ναι. Είναι και ελλειπτική σε ό,τι αφορά τις επιδράσεις και τις προσδοκίες που μπορεί κανείς να περιμένει. Όταν η ζήτηση την περίοδο 2010-2012 έχει μειωθεί -25%, έχει γυρίσει στα επίπεδα του 2000.

* Και μάλιστα όταν η ζήτηση συντελεί στη δημιουργία του ΑΕΠ κατά 75% στην Ελλάδα.

Αν συνεχιστεί αυτή η πολιτική και το 2013, τότε σύμφωνα με τους υπολογισμούς από αυτή την αξιολόγηση του προγράμματος που κάνουμε τώρα, η Ελλάδα θα επιστρέψει στα επίπεδα του 1990.

* Γιατί το λέτε ως φόβητρο το ’90; Επειδή διατηρούσαμε, κάποιοι αρκετοί, ένα επίπεδο εισοδήματος, καλύτερης ζωής, επειδή δεν είχαμε κινητά τηλέφωνα, ή αυτοκίνητα υψηλού κυβισμού, ικανοποιώντας και πλαστές ανάγκες;

Ήταν μία ζήτηση που την τροφοδοτούσε ένα δανειακό εισόδημα και όχι ένα εισόδημα που προερχόταν από την παραγωγή και από εκεί και μετά ο προσανατολισμός του ήταν κατά κύριο λόγο καταναλωτικός. Αν θέλουμε να κάνουμε μια παραγωγική χώρα, πρέπει να δούμε πού θα στρέψουμε τους πόρους και τις δαπάνες μας. Θα πάμε πάλι σε αγορά κατοικιών και καταναλωτικά προϊόντα, ή θα τους κατευθύνουμε στις παραγωγικές δραστηριότητες της χώρας, όπως κάνουν οι βόρειες χώρες της Ευρώπης τις τελευταίες δεκαετίες…

ecoleft